- home - cv - solo - ensembles - lespraktijk - artikelen - edition /\ agenda - programma's - demo's - foto's - links -

Zijn naam is Klein, Jacob Klein...

- Samenvatting < Inleiding > J.H. Klein - Cellotechniek in opus 4 - Tijdgenoten - Aantekeningen - links - Bestellen -

Inleiding

Toen mij werd gevraagd om in februari 1996 een concertprogramma samen te stellen met als thema De Amsterdamse muziekuitgever G.F. Witvogel, wist ik niet wat mij te wachten stond. Viola de Hoog, mijn vroegere barokcellodocente, reikte mij het boek van A. Dunning over de Witvogel-catalogus aan, waarin componisten en composities staan vermeld. Omdat het in dit boek vermelde cello-repertoire mij onbekend was, ben ik op onderzoek uitgegaan en heb een paar Sonates van Triemer en Lanzetti - die in facsimile zijn herdrukt - kunnen vinden. Ook stonden Sonates van een zekere Kleyn in de Witvogel-catalogus, die ik heb besteld bij een bibliotheek.
Twee weken voor het concert kwam mijn bestelling binnen in de vorm van een microfilm. De volgende dag maakte ik een afdruk van deze microfilm en vanaf dat moment tot op de dag van vandaag hebben deze Sonates en hun componist mij bezig gehouden. Want meteen was al duidelijk dat met deze Sonates iets heel bijzonders aan de hand was. Behalve de muzikale rijkdom en de virtuositeit van de stukken (twee weken studietijd bleek veel te weinig, dus op het concert heb ik ze niet kunnen spelen) viel meteen de overvloed aan vingerzettingen, snaaraanduidingen en dynamische tekens op. Deze bijzonderheden wekten bij mij een verlangen op dat ik alleen kan vergelijken met mijn verlangen, als lerend musicus, de cellosuites van Bach te kennen en te kunnen spelen. Het verlangen om de Sonates van Jacob Herman Klein te kennen en te kunnen spelen heeft geleid tot musicologisch en cellistisch onderzoek; het resultaat daarvan wil ik voor u neerleggen in de vorm van dit artikel met bijbehorende CD en facsimile van de Sonates. De laatste stand van zaken vindt u als bijlage bij de facsimile-uitgave: https://jhklein.frankwakelkamp.com.

De CD is op verschillende manieren toegankelijk: natuurlijk via de CD-speler in uw geluidsinstallatie, maar ook via de CD-speler in uw computer. U heeft dan de mogelijkheid om dit artikel te lezen als op een website. U vindt handige links naar facsimile-partituur, aantekeningen en de bijbehorende geluidsbestanden, zodat u de muziek van alle kanten kunt benaderen.

Bij het totstandkomen van deze multimedia-CD heb ik van vele kanten liefdevolle medewerking gekregen. De samenwerking met instituten als het Gemeentearchief Amsterdam, de Landesbibliothek - Staats- und Universitätsbibliothek Dresden (SLUB) - zij stelde haar manuscript Mus. 2751-R-1 ter beschikking -, de Bibliothèque Nationale te Parijs en de Oxford University Library of Music was bijzonder prettig en constructief.
Mijn persoonlijke dank gaat uit naar Rien Voskuilen voor zijn bijdrage als continuovirtuoos en als musicologisch criticus van dit artikel, naar Jean van Vugt voor zijn geduld en vakbekwaamheid als producer/editor en voor zijn waardevolle tips, naar Onno Scholtze voor zijn klankgenie, naar J.Marc Reichow en Vaughan Schlepp voor hun hulp bij de vertaling in het Duits en Engels. Mijn (inmiddels voormalige) echtgenote, Rajyo Defize, wil ik danken voor haar begrip van de muziek en haar stimulans.

Frank Wakelkamp

Amsterdam, 14 oktober 2000.

P.S.: In dit artikel heb ik de naam van Klein zoveel mogelijk gespeld zoals in de documenten die genoemd worden in de context. Dit bemoeilijkt misschien het lezen, maar geeft tegelijk een goed beeld van de spellingsvrijheid die toen gebruikelijk was en vergemakkelijkt voor geïnteresseerden het zoeken naar de juiste bron. Als definitieve spelling heb ik gekozen voor de enige rechtstreekse bron van de hand van Klein: zijn handtekening op de acte van ondertrouw (7 maart 1710).

- Samenvatting < Inleiding > J.H. Klein - Cellotechniek in opus 4 - Tijdgenoten - Aantekeningen - links - Bestellen -

Zijn naam is Klein, Jacob Klein...